Lessenreeks

Vragen staat vrij

Dit is wat je zelf kunt doen

Doelgroep:
VO leerjaar 1 t/m 6

Tijd:
Les 1 en 2: 50 minuten, les 3: 20-30 min.

Nodig:
Een pen en aantekeningenpapier

Leerdoelen:

  • De leerling kan beoordelen of een bron betrouwbaar is.
  • De leerling kan vragen stellen waarmee je meer inzicht krijgt in de context van een verhaal.

Kerndoelen burgerschap | Bron

  • De leerling geeft aan hoe diens handelen verbonden is met democratische waarden.

Burgerschapscompetenties | Bron

  • De leerlingen kunnen uitleggen wat democratische principes zijn en wat het betekent om ernaar te handelen.
  • De leerlingen staan open voor iedereen, kunnen een dialoog starten en hier een actieve en betekenisvolle inbreng in geven.
  • De leerlingen kunnen hun eigen mening geven en met een open houding luisteren naar de mening van anderen.
  • De leerlingen kunnen nadenken over onderwerpen m.b.t. de democratie, macht, machteloosheid en gelijke en ongelijke rechten.

Inleiding

Op social media en in het nieuws krijg je allerlei informatie. Hoe zit het met dat nieuws? En hoe komt het tot stand? Het nieuws wordt vanuit een specifiek persoon of een specifieke nieuwsbron gebracht. Zoals een influencer op TikTok of YouTube. Of een verslaggever op de NOS. Maar TikTok komt uit China. En YouTube uit de Verenigde Staten. De NOS is ontstaan vanuit de publieke omroep in Nederland. Wat betekent de afkomst van deze en andere bronnen voor de informatie die wordt gebracht? Zijn alle mensen op alle media vrij om alles te kunnen weergeven? Zijn er filters die dit moeilijker maken? In deze les leer je om daar vragen over te stellen.

Met deze lessenreeks bereik je het volgende:

  • Je kunt beoordelen of een bron betrouwbaar is.
  • Je kunt vragen stellen waarmee je meer inzicht krijgt in de context van een verhaal.

Les 1: Betrouwbare nieuwsbronnen (50 min)

Inleiding

Nederland is een democratie. Dat betekent onder andere dat we vrije media hebben. Dat staat op de website van de overheid: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/media-en-publieke-omroep/persvrijheid-bewaken.

Het betekent dat iedereen vrij is om te publiceren wat die wil, en jij dus ook. Het gevolg daarvan is dat zowel professionele nieuwsorganisaties als ieder ander individu een nieuwsbericht kan schrijven en online zetten. Het kan ook overal over gaan. Het is belangrijk om te weten hoe je kunt checken of een bron betrouwbaar is.

Opdracht 1: Bronnen checken

Volg de volgende stappen om te checken of een bericht betrouwbaar is.

  1. Kies een online bericht. Bijvoorbeeld een nieuwsbericht of een bericht op social media. Sla het bericht op zodat je het kunt terugvinden.
  2. Wie is de schrijver of contentmaker? Check het account.
  3. Wat is de datum?
  4. Waarop is het bericht gepubliceerd?
  5. Welke bronnen heeft de schrijver of contentmaker gebruikt?
  6. Waar komen de foto’s en video’s vandaan?
  7. Wat wil de schrijver of contentmaker bereiken?
  8. Klopt de links waar in het bericht naar verwezen wordt?
  9. Zitten er schokken of ‘gekke’ bewegingen in het beeld? Dit kan misschien betekenen dat er deepfake wordt gebruikt.
  10. Is het verhaal volledig? Of wordt er misschien expres informatie weggelaten waardoor het een gekleurd verhaal wordt?

Les 2: Vragen stellen (50 min)

Inleiding

Om meer te leren over iets, kan het goed helpen om vragen te stellen. Vragen stellen betekent dat je nieuwsgierig bent. Je staat open voor nieuwe informatie. Je mag er vanuit gaan dat je ergens iets nog niet van weet. Iets (nog) niet weten is oké! Je stelt vragen om juist meer te leren over iets wat voor jou nieuw is

Opdracht 2: Vragen stellen

Kies een onderwerp of een bericht uit de media of social media waar je meer over wil weten.

  1. Waarom heb je voor dit bericht gekozen?
  2. Waar gaat het bericht over?
  3. Waar ben je nieuwsgierig naar?
  4. Stel drie vragen. Bijvoorbeeld: Wat gebeurt er precies? Of: Wie zijn de betrokkenen in deze post?
  5. Stel bij elke vraag twee of drie vervolg vragen. Bijvoorbeeld bij ‘Wie zijn de betrokkenen’:
    1. Wat zegt deze persoon?
    2. Waarom zou deze persoon dat zeggen?
    3. Wat zijn de overtuigingen van deze persoon?

Op deze manier weet je meer over de situatie van het bericht dat is gepost.

Les 3: Napraten (20-30 min)

Opdracht 3: Wrap-up

Beantwoord de volgende vragen samen in de klas en behandel samen de stellingen.

Vragen:

  1. Hoe vind je het om bronnen te checken en om vragen te stellen over dingen die je niet weet?
  2. Hoe kijk je nu naar posts op internet en nieuwsberichten?
  3. Hoe kijk je naar de invloed die men heeft op posts of nieuwsberichten?
  4. Wat zou je willen leren of doen om hiermee om te kunnen gaan?

Stellingen:

  1. Eens of oneens: Bedrijven en landen hebben teveel invloed op de vrije media.
  2. Eens of oneens: Media zorgen ervoor dat mensen vrij kunnen zijn.
  3. Eens of oneens: Hoe minder vrij de media zijn, hoe minder vrij mensen zijn.