Interview met: William Buys en studenten lerarenopleiding omgangskunde
Op zoek gaan naar de meest waardevolle manier waarop je burgerschapsgerelateerde onderwerpen kunt bespreken in de klas. Dat zou bij jou als docent bekend in de oren kunnen klinken. Welke onderwerpen zijn belangrijk én waardevol? En hoe ga je daarmee om? Wat bied je concreet aan de leerlingen aan en wat moeten ze aan het eind geleerd hebben? De komende maanden interview ik toonaangevende personen in hun vakgebied. Zij leggen uit hoe je om moet gaan met deze onderwerpen. Vervolgens maak ik een lesbrief die je direct in de les kunt inzetten.
Mijn zoektocht leidt naar mijn oud docent: William Buys. Hij is al 38 jaar docent: eerst bij mbo opleidingen en later bij verschillende lerarenopleidingen. Hij wist al heel lang dat hij docent wilde worden en het is een heel belangrijk onderdeel van zijn leven. Hij heeft een grote drive voor vernieuwingsprocessen in organisaties. William is trotse auteur van het boek: ‘Met plezier werken in het onderwijs’. Een boek over het vergaren en behouden van werkplezier als docent. Dit is wat William zegt over burgerschap in het onderwijs.
Wat is de ultieme boodschap die jij de wereld in wil sturen?
Out of the box denken is belangrijk. Houd je niet aan strakke regelgeving en deadlines, maar denk in mogelijkheden. Het is belangrijk dat docenten vrij zijn om out of the box te kunnen (blijven) denken. Je hoeft onderwijs bijvoorbeeld niet binnen het klaslokaal te houden. Ga naar buiten: naar de rechtbank, het Centrum voor alcohol en drugsgebruik of een kantoor voor schuldsanering en laat de leerlingen zien hoe die bedrijven werken. Of haal gastdocenten naar binnen die vertellen over hun werk. Werk niet met burgerschapsonderwerpen, maar wissel ervaringen uit.
Een duidelijke boodschap lijkt me: de 38 jaar onderwijservaring van William heeft hem geleerd dat onderwijs niet zomaar de gebaande paden moet bewandelen, maar dat leren veel groter is dan wat er in het klaslokaal gebeurt.
En wat hebben zijn studenten te vertellen? Dat werd helder tijdens twee presentatielessen die ik bij de voltijd- en deeltijdstudenten van Fontys Lerarenopleiding Tilburg, Omgangskunde, heb gevolgd. Over omgangskunde: dat is het leergebied dat uitgaat van de leerling. De doelgroep van docenten omgangskunde is divers: Voortgezet speciaal onderwijs, praktijkonderwijs, voortgezet onderwijs en MBO. Daarom spreek ik in dit interview soms over leerlingen en soms over studenten (MBO). Lees het hieronder per vraag.
Wat weet je over burgerschapsonderwijs op school?
De voltijd klas
Het komt voor in verschillende vormen op het mbo en de NT2 opleiding: CUMA, LOB en burgerschap en als los vak. Ook kan er aandacht worden besteed aan burgerschap tijdens de keuzedelen zoals bij sociale economie (omgaan met geld, hoe de overheid omgaat met jouw geld) of kwetsbare groepen, alcohol en drugs. Bij de NT2 opleiding wordt aandacht besteed aan thema’s zoals Vrijheid van meningsuiting. Dat je vrij mag zeggen wat je wil.
De deeltijd klas
‘Vanuit onze VO school hebben we vanuit het overkoepelende bestuur een aantal tools meegekregen, waaronder de burgerschapsestafette. Dat was interessant om te bekijken, maar toch hebben we meer naar een eigen aanpak gekeken. We zijn vanaf het begin begonnen: van idee tot de resultaten van de leerlingen. Het beleidsplan daarvan is net af. Vervolgens gaan we burgerschap verder behandelen in nieuwe werkgroepen. Wat ik wel merk is dat er wat uitdagingen zijn waar we ons meer bewust van moeten worden.’
Bij mijn MBO school is burgerschap een continu proces. Het zit in alle vakken en we behandelen het generiek in elke les. Verder kijken we naar actuele onderwerpen en bekijken we het hele gebied burgerschap met een vakgroep van verschillende docenten burgerschap van alle opleidingen. In die werkgroep zorgen we voor het bijschaven van het burgerschap en het organiseren van projectweken. Wat we belangrijk vinden is de autonomie van de docent en dat je als docent je eigen draai kunt geven aan het onderwijs. Maar daarin houd je je ook vast aan de rode draad vanuit de werkgroep.
En het is altijd belangrijk om aan te sluiten bij de student. Waar hebben ze interesse in en hoe kan je daarop aansluiten?
Wat vind je ervan dat burgerschap wordt aangeboden op school?
De voltijd klas
Fijn dat het er is. Bij NT2 heeft het echt een meerwaarde. Bij MBO lijkt die meerwaarde er minder te zijn, omdat het wat meer resultaatgericht lijkt te zijn en dat er voortgang is in de opdrachten. De aandacht is er te weinig voor het echte leren.
De deeltijd klas
Goed dat het er is. Je laat leerlingen nadenken over onderwerpen die in het dagelijks leven terugkomen. Een van de studenten: ‘Ik werk op een school voor praktijkonderwijs in Breda. Eén van onze vaksecties is maatschappelijke ontwikkeling. Daar gaat het over het vormen van je mening en leerlingen laten nadenken over maatschappelijke onderwerpen.
Hoe wordt het burgerschapsonderwijs beter, gekeken vanuit omgangskunde?
De voltijd klas
Vanuit omgangskunde is het belangrijk om (moeilijke) onderwerpen bespreekbaar te maken. Zoals seksualiteit. Je moet je kunnen focussen op andermans mening en hoe je daarmee omgaat. Daarbij zijn wij beter in het pedagogische leerklimaat. Een voorbeeld daarbij is dat je bij het bespreken van conflicten of oorlog, rekening houdt met leerlingen die mogelijk uit een oorlogsgebied komen. En je moet bijblijven met de actualiteiten. Een tip is om de interactie met de leerlingen altijd te behouden. En ga speels om met het behandelen van begrippen. Vertl een verhaal bij het uitleggen van een begrip, in plaats van alleen de definitie uit te leggen. Door de interactie en het verhaal leren de leerlingen het begrip veel beter te begrijpen.
De deeltijd kas
Door actief en projectmatig met burgerschap om te gaan, en vooral de interactie te behouden. Want je leert door interactie en in relatie met elkaar. Het voordeel daarvan is dat docent en studenten elkaar goed kennen. Je kunt inspelen op de stellingen juist omdat we elkaar kennen, omdat de mening die een student heeft uitgesproken kan worden in vertrouwde omgeving. Je moet ook rekening houden met de verschillende cultuurachtergronden van de leerlingen. Maar er zijn ook valkuilen, dus daar moet je rekening mee houden.
Dit heb ik geleerd
Wat een interessante inzichten. En inderdaad, verschillende antwoorden die toch ook wel hetzelfde zijn. De voltijd studenten gaan in op de interactie en de belevingswereld van de leerlingen. De deeltijd studenten gaan in op de manier waarop je het overwicht behoudt. En dat dat belangrijk is. William gaat in op het out of the box denken. Ik denk dat alledrie de ingredi”enten een plek moeten hebben in iedere les. Hoe vormt zich dat om in een lesbrief? Door die ingrediënten toe te passen en daar een specifieke invulling voor te geven. Het onderwerp van de les is door de voltijd studenten genoemd: Het bespreken van conflicten of oorlog. Daarbij wordt expliciet rekening gehouden met leerlingen uit conflictsituaties. Ik wil William Buys, de voltijd- en deeltijdstudenten FLOT Omgangskunde hartelijk bedanken voor hun inzichten!
Klik hier voor de lesbrief: ‘Bewust praten over een conflict’.
Klik hier voor meer blogs met lesbrieven!
Binnenkort komen er meer blogs met lesbrieven aan! Wat kun je van wie verwachten?
