Burgerschap
Burgerschap is een onderwerp waarbij je als persoon leert wie je bent, wie je wil zijn, en hoe je omgaat met de maatschappij. Scholen doen er al heel veel aan om hun leerlingen de beste tools mee te geven in hun ontwikkeling. Hoe mooi zou het zijn als deze scholen geholpen zijn met een passend aanbod, waarin burgerschap krachtiger kan worden neergezet? Met omgangskunde kan burgerschap krachtiger worden neergezet door lesmateriaal te ontwikkelen vanuit de leerling en zijn / haar inlevingsvermogen. En met expliciete aandacht voor de drie kernthema’s: vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Laten we daarvoor gaan!
Burgerschap is een onderwerp waarbij je als persoon leert wie je bent, wie je wil zijn, en hoe je omgaat met de maatschappij. Scholen doen er al heel veel aan om hun leerlingen de beste tools mee te geven in hun ontwikkeling. Hoe mooi zou het zijn als deze scholen geholpen zijn met een passend aanbod, waarin burgerschap krachtiger kan worden neergezet? Met omgangskunde kan burgerschap krachtiger worden neergezet door lesmateriaal te ontwikkelen vanuit de leerling en zijn / haar inlevingsvermogen. En met expliciete aandacht voor de drie kernthema’s: vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Laten we daarvoor gaan!
De drie kernthema's
Als een van de basiswaarden van de democratische rechtsstaat moet vrijheid in het hele onderwijs voorkomen: in kennisoverdracht, het ontwikkelen van competenties en in de schoolcultuur.
En wat is vrijheid eigenlijk? Leerlingen worden zich bewust van wat vrijheid is, en wat vrijheid voor hen betekent. Voelen ze zich vrij? Wanneer wel en wanneer niet? Wanneer en hoe kunnen ze op school, op het werk en in de maatschappij vrijheid creëren? Vrijheid in een democratie, persoonlijke vrijheid, vrijheid in het hebben van ruimte en vrijheid voor anderen.
Om te weten wat vrijheid is, moet je ook weten wat beperkingen en kaders zijn. Hoe ga je om met regels die zeggen wat wel moet en niet mag? Beperken ze je echt, of helpen ze juist om duidelijkheid te creëren?
Wat is gelijkheid? Hetzelfde zijn of hetzelfde behandeld worden? Is dat ook hetzelfde? Er is gelijkheid voor de wet, gelijkheid in taal en gelijkheid in het behandelen van andere mensen. Waarom doen we dat eigenlijk, en waarom vinden we dat zo belangrijk?
Dat komt omdat gelijkheid, net als vrijheid, een basiswaarde van de democratische rechtsstaat is. Het staat in de grondwet: iedereen is voor de wet gelijk en wordt ook zo behandeld. En hoe breng je dat in de praktijk? Vanuit het perspectief van omgangskunde kijk je eerst naar jezelf: wat betekent gelijkheid voor jou? Wanneer behandel je iemand gelijk, en waarom is gelijkheid voor jou als persoon waardevol? Vervolgens bekijk je het perspectief van gelijkheid bij anderen. Hoe behandel je anderen gelijk, en moet je dat in alle situaties doen? Bijvoorbeeld: moet een kind op dezelfde manier als een volwassene veroordeeld worden voor hetzelfde vergrijp? Wat is het gevolg voor het kind en voor de volwassene? Welke waarden en welk gevoel komt daarbij kijken? Daar kunnen we over in gesprek gaan.
En wat is gelijkheid op school? Hoe ga je daarmee om? Het is belangrijk om het daarover met elkaar te hebben.
In de maatschappij gebeurt momenteel veel: van coronamaatregelen tot polarisatie en van social media tot kansenongelijkheid. Er zijn een hoop maatschappelijke vraagstukken waar we ons met zijn allen over buigen. Er wordt ons gevraagd om ‘een beetje voor elkaar te zorgen’. Is dat solidair? En wat doe je dan precies? Hoe ga je solidair om met elkaar? Solidariteit is een kernthema dat hoort bij de democratische rechtsstaat. Als je solidair bent, dan gun je iemand iets. De persoon mag er zijn. Dit kan belangrijk zijn, als waarden met elkaar botsen: zoals bij privacy en gezondheid in de tijd van corona maatregelen. Hoe kunnen we solidair zijn voor elkaar? Hoe ga je om met elkaar? En waarom zo? Het is belangrijk om op school te leren hoe je solidair kunt zijn naar jezelf en vervolgens naar elkaar, en de rest van de wereld.
Hoe ga jij om met de maatschappij
en de wereld?
Concreet leeraanbod
Map out biedt een concreet leeraanbod betrekking tot burgerschap. Dit aanbod bevat lessen naar aanleiding van de zes kernthema’s en kan in overleg voor jouw school op maat ontwikkeld en aangeboden worden. Zie meer informatie over subsidies.
Hieronder staat een kleine impressie van het leeraanbod voor burgerschap. Heb je vragen over de lessen en/of ben je benieuwd naar meer materiaal? Laten we kennismaken!
Bewuste gebeurtenissen
Tijdens deze les kun je leerlingen begeleiden in het omgaan met een heftige en/of betekenisvolle gebeurtenis in de maatschappij. De leerlingen besteden aandacht aan hun gevoel en behoeftes.
Bewuste gebeurtenissen
Tijdens deze les kun je leerlingen begeleiden in het omgaan met een heftige en/of betekenisvolle gebeurtenis in de maatschappij. De leerlingen besteden aandacht aan hun gevoel en behoeftes.
Is mijn school ethisch verantwoord?
Een les in leiderschap
Bewust weten wie je bent
De leerlingen kijken kritisch naar de visie en missie van de school, en gaan op onderzoek uit om antwoord te krijgen op hun ethische vraag omtrent de visie en missie van de school.
Deze les gaat over leiders: goede leiders, slechte leiders, leiderschap in de klas en in de maatschappij. En de leerlingen gaan de grote leiders leren leiden.
Deze oefening kan gebruikt worden bij een les over identiteit: hoe leerlingen in hun kracht kunnen staan wanneer ze zijn wie ze zijn.
Is mijn school ethisch verantwoord?
De leerlingen kijken kritisch naar de visie en missie van de school, en gaan op onderzoek uit om antwoord te krijgen op hun ethische vraag omtrent de visie en missie van de school.
Een les in leiderschap
Deze les gaat over leiders: goede leiders, slechte leiders, leiderschap in de klas en in de maatschappij. En de leerlingen gaan de grote leiders leren leiden.
Bewust weten wie je bent
Deze oefening gaat over het leren kennen van zichzelf. Met creatieve eigenzinnigheid en een manier voor iedereen om zichzelf te ontdekken en in zijn of haar kracht te staan.
Films, series en documentaires met burgerschap
Als je een les burgerschap betekenisvol en levendig voor leerlingen wil maken, kan je gebruik maken van een film, serie of documentaire. Beelden kunnen jouw uitleg over de iets van de zes kernthema’s van burgerschap ondersteunen en een gevoel uitbeelden. Burgerschap gaat vaak over gevoel. Soms is het moeilijk om daarover te praten, omdat het gevoelig is of moeilijk uit te leggen is. Met het kijken van een film, serie of documentaire wordt dat makkelijker. Ook bevordert dit het inlevingsvermogen en de ethische bril van de leerlingen.
Vanuit de zes kernthema’s van burgerschap ontwikkelen de leerlingen de sociale en maatschappelijke competenties die de leerlingen kunnen gebruiken om deel te kunnen nemen aan de samenleving. Hoe mooi is het, als een film daarbij kan helpen. Het aanbod in films is breed. Per film, serie of documentaire wordt aangegeven welke leergebieden daarbij kunnen passen. Klik hieronder voor een brede selectie aan films, documentaires en series.