‘Suzanne, is het lastig om je kwetsbaar op te stellen in de klas?’

Laatst, tijdens de bijeenkomst van burgerschapsonderwijs van Expertisepunt burgerschap in Amersfoort, vroeg gastheer Karim Amghar aan mij of het lastig is om je kwetsbaar op te stellen in de klas. Het was onderdeel van een groter gesprek in een panel van vier experts met een publiek van zo’n 230 onderwijzende mensen. Is het daarin lastig om je kwetsbaar op te stellen? Nouja, kwetsbaar vond ik het wel. Zit ik er goed voor? Straal ik genoeg kracht uit? Zeg ik de goede dingen? Kom ik over als een expert? Weet ik alle correcte antwoorden op de vragen? Draag ik de juiste kleding? Allemaal dingen waar je, voordat je je eerste zin kunt afmaken, al een oordeel over kunt krijgen. Dat voelt dus kwetsbaar.

Maar is het lastig? Allerminst. Praktisch gezien hoef je er alleen maar te zitten en te reageren op wat er wordt gezegd. Maar het is kwetsbaar. Het is naakt. Je bent zichtbaar en hebt ogenschijnlijk veel te verliezen. Toch vind ik ‘lastig’ niet het juiste woord. Ik zou “lastig” liever gebruiken als springplank naar “uitdagend” of “spannend”, maar “mogelijk” of “ik doe het juist wel” of “kansrijk”. Je kwetsbaar opstellen heeft juist iets krachtigs. Iets sterks. Op dat moment kan ik laten zien dat ik er ben. Dat ik iets te vertellen heb en dat het waardevol is. En als ik dan ook nog voor alle mensen kan aangeven dat ik het spannend vind, dan valt diezelfde spanning op dat moment volledig van me af. Hier ben ik, en dit is mijn waardevolle boodschap:

– Je kwetsbaar opstellen is niet lastig, het is een kracht.
– Als je je kwetsbaar opstelt naar leerlingen, leren ze zelf in hun kracht te staan. Ze leren de angst of de spanning te trotseren en ze leren om te reageren vanuit zichzelf. Niet vanuit angst of onzekerheid.
– Het gaat niet vanzelf en in een keer. Blijf het doen en blijf benadrukken dat je kwetsbaar opstellen een kracht is, en dat je in je kracht mag staan.

Stel je voor
De opdracht is het geven van een spreekbeurt. Een spreekbeurt kan spannend zijn. Hoe mooi zou het zijn dat een leerling durft uit te spreken dat het spannend is. Het gevolg is dat dat gevoel klassikaal geaccepteerd wordt en dat die spanning van je af valt.

Hoe leer je dit?
Gewoon door te doen en te ervaren en achteraf te ervaren: ‘Ik heb het geflikt en de volgende keer doe ik het gewoon weer. En ook al ging het niet helemaal zoals ik had gewild, ik weet wat ik de volgende keer kan doen om dat wel voor elkaar te krijgen.’

Ik denk aan mijn eigen ervaringen. Toen ik het gevoel had dat ik mijn kwetsbare verhaal kon delen met iemand anders, kreeg ik het gevoel dat ik er mocht zijn. En sterker nog: nu draag ik mijn verhaal met trots. Het betekent iets. Mensen worden geïnspireerd en vinden het stoer dat ik mijn kwetsbaarheid laat zien. Dat gevoel vind ik belangrijk om over te dragen aan de leerlingen.

Ik ga vooral naar de wereld die mooi, uitdagend en soms inderdaad een beetje tot behoorlijk spannend is. Hoewel ik het vroeger lang niet zo heb ervaren, zie ik de wereld nu als een grote snoeppot waar je in kunt graaien. En waar je allerlei heerlijke smaken uit kunt halen. Die ervaringen, groot of klein, mooi of soms ook pijnlijk, die kun je echt koesteren. Die ervaringen maken je tot wie je bent en geven het fundament voor een rijke toekomst.