Interview met: Maxe de Rijk
Docent PRO en vmbo | Schrijver | Spreker | Adviseur | Politicoloog
Foto gemaakt door: Fred van Diem
Op zoek gaan naar de meest waardevolle manier waarop je burgerschapsgerelateerde onderwerpen kunt bespreken in de klas, dat zou bij jou als docent bekend in de oren kunnen klinken. Welke onderwerpen zijn belangrijk én waardevol? En hoe ga je daarmee om? Wat bied je concreet aan de leerlingen aan en wat moeten ze aan het eind geleerd hebben? De komende maanden interview ik inspirerende personen in hun vakgebied. Zij leggen uit hoe je om moet gaan met deze onderwerpen. Op basis van dit gesprek maak ik een lesbrief over de boodschap die deze personen geven.
In dit interview staat Maxe de Rijk centraal. Ze geeft Persoonsvorming en socialisatie, Mens en maatschappij en biologie op het Mundus college in Amsterdam Nieuw West. Ze begeleidt de kansklas: leerlingen die komen vanuit het praktijkonderwijs en naar het vmbo kunnen. Deze leerlingen hebben te maken met armoede, discriminatie en kansenongelijkheid. Maxe spreekt de kracht aan die ze hebben. Want problemen zijn er om op te lossen. Over deze thema’s geeft Maxe ook lezingen.
Foto gemaakt door: Fred van Diem
Foto gemaakt door: Fred van Diem
In dit interview staat Maxe de Rijk centraal. Ze geeft Persoonsvorming en socialisatie, Mens en maatschappij en biologie op het Mundus college in Amsterdam Nieuw West. Ze begeleidt de kansklas: leerlingen die komen vanuit het praktijkonderwijs en naar het vmbo kunnen. Deze leerlingen hebben te maken met armoede, discriminatie en kansenongelijkheid. Maxe spreekt de kracht aan die ze hebben. Want problemen zijn er om op te lossen. Over deze thema’s geeft Maxe ook lezingen.
De expertise van Maxe zit in haar ervaringen met het streven naar kansengelijkheid en het bieden van tools om hier iets aan te doen. Ze helpt scholen in het voortgezet onderwijs met het opzetten van burgerschap, het bieden van praktische tips en handvatten en de inbedding van het brede maatschappelijke verhaal. Maxe vertelt het volgende verhaal: ‘Je bent docent in een mini-maatschappij. Daarin spelen allerlei onderwerpen waar we als docent invloed op hebben. Dat schept voor mij een breed verantwoordelijkheidsgevoel om dit te bespreken met docenten en beleidsmakers. We moeten iets doen aan de wereld waarin we leven. Ik wil grote maatschappelijke problemen concreet maken om te weten hoe ze opgelost kunnen worden.’
Zie hieronder de video waarin Maxe samen met drie leerlingen uitlegt hoe ze op het Mundus college werken aan het creëren van gelijke kansen voor alle leerlingen:
Wat is de ultieme boodschap die jij de wereld in wil sturen?
“Samen kunnen we ervoor zorgen dat de problemen worden opgelost.”
Maxe: ‘Luister naar elkaar en zie elkaar. Ik hoop dat mensen elkaar beter leren te begrijpen en beter met elkaar om leren gaan. Ik zie dat we soms meer in tegenstellingen en minder in overeenkomsten denken. Dat vind ik zorgelijk. Pas als we elkaar leren kennen en ontmoeten kunnen problemen als kansenongelijkheid, verharde debatten, racisme en armoede echt worden aangepakt. Daarvoor is het ook essentieel dat beleid en praktijk dichter bij elkaar komen te staan. Samen kunnen we ervoor zorgen dat de problemen worden opgelost.’
Wat weet je over burgerschap op school en wat vind je ervan dat burgerschap wordt aangeboden op scholen?
Maxe: ‘Ik kom op veel scholen om advies te geven over burgerschapsonderwijs, en overal is het verschillend hoe ze er invulling aan geven. Sommige scholen vinden de verplichting spannend, anderen zien het als een mooie kans om er eindelijk structureel aandacht aan te geven. Als ik in gesprek ga over de thema’s die bij burgerschap horen, zie je eigenlijk overal hetzelfde: men vindt het super belangrijk dat er aandacht voor is op school. Maar hoe? Dat is vaak een worsteling. Hiervoor geeft ook het ene schoolbestuur veel meer tijd en ruimte dan het andere schoolbestuur. Ik gun het elke school om uitgebreid te tijd te hebben om burgerschapsonderwijs te ontwikkelen.’
Hoe koppel je jouw expertise en burgerschap aan elkaar?
Maxe: ‘Ik ondersteun scholen door handvatten te bieden om burgerschap goed op de kaart te kunnen zetten. Ik ga in gesprek met schoolleiders en management teams om te kunnen bespreken hoe burgerschap vormgegeven kan worden binnen hun school, passend bij hun visie. Het helpt om mensen informatie en voorbeelden te geven en te stimuleren er tijd voor docenten voor vrij te maken. Als die ruimte er is, dan lukt het wel. Onze directeur Diane Brummelhuis (die net een jaar weg is) hééft er prioriteit aan gegeven. Wij hebben een leerlijn ontwikkeld waarbij alle klassen, van eerstejaars pro/vmbo tot het eindexamen, elke week twee uur burgerschap krijgen. De lessen zijn uitgeschreven en de docenten hebben training gevolgd. Het kan dus wel!’
Hoe koppel je jouw expertise en burgerschap aan elkaar?
Maxe: ‘Ik ondersteun scholen door handvatten te bieden om burgerschap goed op de kaart te kunnen zetten. Ik ga in gesprek met schoolleiders en management teams om te kunnen bespreken hoe burgerschap vormgegeven kan worden binnen hun school, passend bij hun visie. Het helpt om mensen informatie en voorbeelden te geven en te stimuleren er tijd voor docenten voor vrij te maken. Als die ruimte er is, dan lukt het wel. Onze directeur Diane Brummelhuis (die net een jaar weg is) hééft er prioriteit aan gegeven. Wij hebben een leerlijn ontwikkeld waarbij alle klassen, van eerstejaars pro/vmbo tot het eindexamen, elke week twee uur burgerschap krijgen. De lessen zijn uitgeschreven en de docenten hebben training gevolgd. Het kan dus wel!’
Hoe wordt het burgerschapsonderwijs beter van wat jij de wereld wil meegeven?
“Door de gezamenlijke gesprekken, opdrachten en ieders eigen zoektocht ontdekken ze dat verschillende meningen oké zijn.”
Maxe: ‘We hebben identiteitsontwikkeling gekoppeld aan burgerschapsonderwijs. Er worden vragen gesteld zoals: “Wie ben ik?” “Wat kan ik?” “Wat wil ik?” Antwoord kunnen geven op die vragen is voor mij een voorwaarde voor burgerschap. Pas als je je zeker over jezelf voelt, kan je met zelfvertrouwen de maatschappij tegemoet treden. We voeren daarnaast talloze gesprekken over maatschappelijke onderwerpen en er komt een algeheel gevoel dat je er mag zijn. Daarmee komt ook het accepteren van de ander. Door de gezamenlijke gesprekken, opdrachten en ieders eigen zoektocht ontdekken ze dat verschillende meningen oké zijn.
Wat wil je meegeven aan docenten en leerlingen en docenten die bezig zijn met burgerschap?
Maxe: ‘Heel veel eigenlijk! Voor mij: het koppelen van burgerschap aan identiteitsonderwijs. En ga geen onderwerp uit de weg. Luister goed. Wees echt nieuwsgierig. Toon oprechte interesse. Dan komt de rest vanzelf. We hebben echt een curriculum ontwikkeld, van leerjaar 1 t/m 5. We gebruiken rubrics met vaardigheden die we zelf ontwikkeld hebben. Dat geeft houvast en je zorgt dat je ook bezig bent met feiten en dat alle thema’s aan bod komen. Nieuwe docenten kunnen daardoor ook aan de slag.
Wat wil je meegeven aan docenten en leerlingen en docenten die bezig zijn met burgerschap?
Maxe: ‘Heel veel eigenlijk! Voor mij: het koppelen van burgerschap aan identiteitsonderwijs. En ga geen onderwerp uit de weg. Luister goed. Wees echt nieuwsgierig. Toon oprechte interesse. Dan komt de rest vanzelf. We hebben echt een curriculum ontwikkeld, van leerjaar 1 t/m 5. We gebruiken rubrics met vaardigheden die we zelf ontwikkeld hebben. Dat geeft houvast en je zorgt dat je ook bezig bent met feiten en dat alle thema’s aan bod komen. Nieuwe docenten kunnen daardoor ook aan de slag.
Wat voor les zou je willen aanbieden aan de leerlingen met betrekking tot burgerschap?
Maxe: ‘Qua thema zou ik echt alles willen aanbieden. Het belangrijkste is: onderscheid maken tussen feiten, ervaringen, gevoelens en meningen. Dat is de kern hoe je het vak handen en voeten meegeeft. Bij ons is het curriculum heel erg opgebouwd vanuit het oefenen hiervan. We vragen: “Wat zijn meningen?” “Wat zijn gevoelens?” “Wat zijn feiten?” Vervolgens bespreken we de maatschappelijke onderwerpen. Op die manier ontdekte ik eigenlijk dat het maken van dit onderscheid tussen die vier categorieën enorm helpt om goede gesprekken te voeren. Het is dus echt vanuit ervaringen en oefenen ontstaan. Als docent kun je de feiten inbrengen. De leerlingen hebben gevoelens, meningen en ervaringen. Dit is onafhankelijk van het thema.
“Het belangrijkste is: onderscheid maken tussen feiten, ervaringen, gevoelens en meningen.”
Wat heb ik geleerd?
Wat mooi dat op het Mundus college zoveel expliciete aandacht wordt besteed aan het ontdekken wie je bent en hoe je in je kracht kunt staan. Uit het boek van Maxe, ‘Geen stress, we gaan het maken (2021)’ komt ook duidelijk naar voren dat de leerlingen sterk in hun schoenen staan met de woorden ‘Een team, een taak’. Samen sta je sterker en kun je makkelijker het beste in jezelf naar boven halen. Met de lessen persoonsvorming en socialisatie leren de leerlingen echt naar elkaar te luisteren en elkaar beter te begrijpen. Vervolgens maken ze de vertaling naar de maatschappij.
En docenten kunnen dit begeleiden: ook door te luisteren en door het samen te doen. Wat helpt daarbij: Een algeheel ingebed onderwijsaanbod voor burgerschapsonderwijs, met een curriculum, rubrics en een helpende hand van alle docenten. Ook daarin sta je samen sterk. Het belangrijkste om aan je leerlingen mee te geven is: Maak onderscheid tussen feiten, meningen, gevoelens en ervaringen. Aan de hand daarvan kunnen leerlingen aangeven wat ze ervan vinden, wat ze erbij voelen en wat ze zelf ervaren hebben. Wat een mooi, betekenisvol onderwijsaanbod kun je dan creëren!
“Ga geen onderwerp uit de weg. Luister goed. Wees echt nieuwsgierig. Toon oprechte interesse. Dan komt de rest vanzelf.”
De lesbrief
Naar aanleiding van het interview met Maxe de Rijk heb ik een lesbrief geschreven. Het onderwerp hiervan is: ‘Maak onderscheid feiten, meningen, gevoelens en ervaringen’.
Klik hier om naar de lesbrief te gaan.
Alle interviews zijn nu geweest. Daaruit kwam heel veel inzicht op het gebied van burgerschapsonderwijs: zowel van experts als van mensen die hier een waardevolle input aan kunnen geven. Wil je alle interviews nog eens nalezen? Klik hier.
Ook komt er nog één artikel aan waarin ik alle antwoorden van de geïnterviewde mensen op een rijtje zet. Aan de hand daarvan kun je zien wat de verschillen en overeenkomsten in de antwoorden zijn. Handig toch!
Alle geïnterviewde mensen nog eens op een rij
|
Zoë Papaikonomou William Buys Paul op Heij Niels van de Ven Karim Amghar Maxe de Rijk
|
'We moeten iets doen aan de wereld waarin we leven.'
Bronnen:
1. De Rijk, M. (2021). Geen stress, we gaan het maken! Amsterdam, Antwerpen: Uitgeverij Volt.
2.De Rijk, M. (2023). Bijdrage van Maxe de Rijk. Verkregen van: https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:7071521072830902272/.